*آیا تا به حال در مورد آداب همسایه داری اندیشیده ایم.آیا تا به حال به خود گفته ایم که فلان همسایه ما امورات زندگی خود را چگونه می گذراند.بیایید تا دیر نشده به فکر همسایگان خود باشیم (نه اینکه به اسرار خصوصی آنان سرک بکشیم.)
انسان موجودی است که فطرتاً تمایل دارد که در اجتماع باشد و برخی از حوائج خود از طریق ارتباط با دیگران مرتفع سازد. و اساساً زندگی بدون ارتباط با جهان پیرامون بسیار سخت و دشوار می باشد.

بدون این ارتباطات نمی تواند نیازهای (مادی و معنوی) خود را ارضاء کند؛ و شاید یکی از مهم ترین ارتباطاتی، که انسان می تواند با هم نوع خود داشته باشد، رابطه همسایه با همسایه است که در شرع مقدس اسلام نیز بر این ارتباط تأکید بسیار زیادی شده است بطوریکه علی ـ علیه السّلام ـ در وصیت نامه خود به امام حسن ـ علیه السّلام ـ می نویسد:
«خدا را، خدا! درباره همسایگان، حقوقشان را رعایت کنید که وصیت پیامبر شماست، همواره به خوش رفتاری با همسایگان سفارش می کرد تا آنجا که گمان بردیم برای آنان ارثی تعیین خواهد کرد.»[1]
و یا در جائی دیگر می فرماید:«متقین کسانی هستند که به همسایگان ضرر و زیان نمی رسانند.»[2]

حقوق برادران ایمانی(از جمله همسایه):
فردی از حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ سئوال کرد: حقوق برادران ایمانی چیست؟[3]
حضرت فرمود: برای مؤمن هفت حق واجب است، که اگر کسی یکی از آنها را اداء نکند و ضایع سازد از ولایت و اطاعت خداوند خارج شده و از پروردگار بی بهره خواهد بود.
«معلی» عرض کرد آن هفت حق چیست؟ حضرت فرمود:
اول: آنها که از همه آسان تر است این است که آنچه را برای خود می پسندی برای او هم دوست داشته باشد.
دوّم: بپرهیز از اینکه او را به خشم و غضب درآوری و طلب کن رضایتش را و اطاعت کن امرش را(در حدود شرع).
سوّم: او را به جان و مال و زبان و دست و پایت یاری کن.
چهارم: او را به آنچه صلاح اوست راهنما و خبر رسان باش.
پنجم: سیر نباش در حالی که او گرسنه است و با تشنگی او سیراب مباش و با برهنگی او برهنه مباش.
ششم: اگر خادمی داری برای انجام حوائج او بفرستی.
هفتم: قسم او را بپذیری و دعوتش را اجابت نمائی، اگر مریض شود، عیادت کنی، اگر بمیرد تشییع جنازه اش کنی و اگر حاجتی داشته باشد قبل از آنکه اظهار کند بر انجام دادنش پیشی بگیری.
از این فرمایش گهربار بخوبی می توان نتیجه گرفت این حقوق نه تنها در مورد مؤمن صدق می کند بلکه در مورد همسایه نیز صدق می کند. چرا که رسول خدا فرمودند:
«همسایه بر سه قسم است: اول همسایه ای که سه حق دارد و آن همسایه ای است که مسلمان و رحم (فامیل و خویش) باشد. دوّم آنکه دو حق دارد و آن همسایه مسلمان است و سوّم همسایه کافر که فقط حق همسایگی دارد.»[4]
پی نوشتها:
[1] . محمد دشتی، شرح نهج البلاغه، نشر مشرقین، ص 559.
[2] . همان منبع، ص 406.
[3] . گناهان کبیره، شهید دستغیب، ص 157، انتشارات جامعه مدرسین، سال 76.
[4] . گناهان کبیره، شهید دستغیب، ص 306.